U čast Preslavne i Preblagoslovene Slavne Vladičice naše Bogorodice i Prisnodjeve Marije

Čudotvorna ikona Majke Božije, nazvana Avramiotisa, datira još iz vremena cara Dušana i cara Lazara Hrebeljanovića, iz 14. veka.  Poznata je i pod nazivom ikona Cara Stefana (Dušana).

Inače sam epitet ove ikone, ukazuje na njenu vezu sa čuvenom nerukotvorenom ikonom u carigradskom Avramiotskom manastiru.

Mogli bi reći da ona na simbolički način ukazuje i na tri scene iz Avraamovog života. Njegov susret sa anđelima, gostoljublje njegovo i žrtvu njegovu; ne u ilustrativnom, već u simboličkom smislu.

Kao što su starozavetna zbivanja, praslika novozavetnih događaja, tako je i odnos Avraama i Isaka, praslika žrtve Bogomladenca za grehe naše, koja Ga očekuje, a koju mi proslavljamo na Liturgiji u Svetoj tajni evharistije, koja je ustanovljena na Poslednjoj večeri.

Čudotvorna ikona Avramiotisa je litijska – sa Njene zadnje strane, naslikan je Sv. prorok Ilija.

Predanje kaže da ju je car Dušan, pošavši u osvajanje Ser(ez)a, gradića koji se danas nalazi na nekih 69 km od Soluna, poneo iz Bitolja i sa njom došao do grada koji je želeo osvojiti; inače se svete ikone nose često na čelu crkvenih litija i ratnih pohoda. Pred njim i njegovom vojskom se isprečilo snažno gradsko utvrđenje, te je zapovedio da se do zidina doguraju kule i druge opsadne sprave, na šta je druga strana odgovorila postavljanjem krstova i ikona na gradske zidine. Videvši to, car Dušan je tada izdao komandu za napad i krenuo na grad, sa krstovima i ikonama. Grci su ih počeli gađati strelama, a car Dušan je zapovedio vojsci da se vrati.

Čuda

U toku bitke za grad Ser grčki velmoža, rodom Latin, zvani Kavolar je namerno odapeo strelu i pogodio ikonu Avramiotisu sa zadnje strane, gde je bio naslikan Prorok Ilija. Tada je iz pogođene ikone potekla krv kao iz živog mesa, da bi se u sledećem trenu, nošena Božanskom silom, ikona Majke Božije ustremila ka gradu i razvalila utvrđenje, posle čega je srpska vojska u grad lako ušla i njime ovladala.

Zgranuti velmoža Kavolar, posle toga čuda koje je projavila Majka Božija, Svojom čudotvornom ikonom,  primio pravoslavnu veru i zamonašio se.

Izobraženje

Ova ikona smatra se da je delo nepoznatog grčkog slikara.

Na njoj je primetna čudesna igra svetlosti i senki koja ne umanjuje jačinu i izražajnost boja, iako su prisutna izvesna oštećenja na njoj, usled mogućeg prenošenja, zuba vremena.

Podseća na još jednu čudotvornu hilandarsku ikonu, koja nosi naziv Vozigranije Mladenca.

Bogomladenac Hristos je prikazan u naručju Bogorodičinom, u zagrljaju kao da se igra, umiljava. Glava Mu je prilubljena uz lice Bogomajke i On joj svojom levom rukom, lice dodiruje.

Drukčije tumačenje koje bi dali, može se odnositi na sam položaj Njegovog Prečasnog tela ka Bogomajci – koji ne predstavlja isključivo zagrljaj, već kao da od Nje, iako Bog kroz koga je sve postalo – traži pomoć, ukazuje Joj na nešto i Svojom ručicom Joj glavu i pogled okreće, da uperi u ono što se oko Njih zbiva.

Car Dušan je čudotvornu ikonu Avramiotisu zbog čuda koje je projavila tokom bitke, obložio arapskim zlatom, srebrom i dragim kamenjem, a njegova suruga carica Jelena je svoj venac sa dragim kamenjem, biserjem i usrdnim molitvama priložila na ikonu. Tako ukrašenu, carski par ju je priložio manastiru Svetog Save, (Hilandaru) 1347/8. g.

Elza Bibić

Literatura

1. Grupa autora: ,,Manastir Hilandar“, MCP IIU, Svetigora, Rotografika, str: 50,51;

2. Episkop, Velimirović Nikolaj: ,,Prolog“, Pravoslavna crkvena opština –Linc, Grafika Šabac, 2001. g.  str: 570;

3. Pravoslavni sajt: www.hilandar.info, Ikonopis u 14. veku, od 15. 09. 2016. l. G. ulaz u 10:00h, izlaz u 10:35h;