U okviru manifestacije „Dani Mitropolita Amfilohija” u petak 1. novembra u kripti Sabornog hrama Hristovog Vaskrsenja u Podgorici, u organizaciji Mitropolije crnogorsko-primorske, kao i modne kuće ,,Mona“ iz Beograda, održana je svečana dodjela književne nagrade ,,Izviiskra Njegoševa“ koja je ove godine pripala gospodinu Gojku Đogu, književniku, pjesniku i esejisti.

Dosadašnji dobitnici prestižne književne nagrade ,,Izviiskra Njegoševa“ glase: Miodrag Pavlović, Rajko Petrov Nogo, blažene uspomene Mitropolit Amfilohije Radović, Milovan Danojlić, Ljubomir Simović, Ranko Jovović, Đorđo Sladoje, Milosav Tešić i Matija Bećković.

Na svečanosti su govorili Njegovo visokopreosveštenstvo Arhiepiskop cetinjski Mitropolit crnogorsko-primorski g. Joanikije, akademik Matija Bećković, književnik Dragan Hamović i laureat Gojko Đogo.

Prisustvovao je Predsjednik Skupštine Crne Gore Andrija Mandić, prof. dr Jelica Stojanović, predsjednica Matice Srpske – društvo članova u Crnoj Gori kao i mnogi drugi uvaženi gosti i časni uzvanici.

Žiri za dodjelu nagrade ,,Izviiskra Njegoševa“ radio je u  sastavu: akademik Matija Bećković, predsjednik žirija ; književnik Milutin Mićović, prof. dr Ranko Popović, prof. dr Dragan Stanić, književnik Dragan Hamović, koji su na sjednici 25. aprila 2024. godine u Beogradu donijeli odluku da se književna nagrada ,,Izviiskra Njegoševa“ dodijeli pjesniku Gojku Đogu za cjelokupno književno djelo.

,,Šta je bilo primerenije, nego da se ime dobitnika književne nagrade ,,Izviiskra Njegoševa“ najpre saopšti tamo gde se objavila izviiskra, iz vidovitog pepela Svetog Save, a potom da su se iz istog pepela izvile iskre Svetog Petra Cetinjskog, Lovćenskog Tajnovidca i Moračkog Jasnovidca“, poručio je akademik Matija Bećković.

On je dodao da je Gojko Đogo zaslužio ovogodišnju nagradu u prvoj liniji po moralnoj visini i po duhovnom čojstvu i junaštvu koji ga krase i koje posjeduje:

,,Da se ,,Izviiskra Njegoševa“ dodeljuje po fizičkoj, a ne po moralnoj visini, bilo je boljih kandidata od Gojka Đoga, ali, pošto se dodeljuje po moralnoj visini i po duhovnom čojstvu i junaštvu, Gojko Đogo nije imao parbenika“.

Laureatu Gojku Đogu nagradu ,,Izviiskra Njegoševa“ uručili su Mitropolit crnogorsko-primorski g. Joanikije i gospodin Uroš Momirović.

Mitropolit crnogorsko-primorski je čestitajući nagradu istakao da Đogova pjesnička riječ svijetli srpskom narodu i jeziku već dugi niz decenija:

,,Njegova pjesnička riječ svijetli srpskom narodu i jeziku već dugi niz decenija“, rekao je on.

Vladika je u nastavku ocijenio Đogovo pjesničko nadahnuće kao neuhvatljivi plamen svijeće koji nije bilo lako kontrolisati od strane totalitarnog komunističkom režima:

,,Gojko Đogo se formirao u vremenu titoističke ideologije koja je nastupala kao nova religija. Ona je izgrađivala kult ličnosti koji proizvodi lažne vještačke vrijednosti i lažne svece. Ta kvazi-religija nastala oko kulta ličnosti vrhovnog vođe Josipa Broza, zahtijevala je da joj se podredi i stavi u njenu službu pa čak ako je to moguće i poezija. Ipak, pjesničko nadahnuće koje se kod Đoga pojavljuje kao neuhvatljivi plamen svijeće, nije bilo lako kontrolisati iako su u tu svrhu bile preduzete odgovarajuće mjere od strane tadašnjeg režima“.

Mitropolit Joanikije je potom povukao paralele i istakao sličnosti između Njegoševog i Đogovog pjesničkog djela koje se, uprkos očiglednim stilskim i drugim razlikama, susreću kod poimanja zla, kroz zločešće i zlodejstvo, i fenomena svjetlosti koji poput svete vatre ima blagotvorno i nadahljujuće dejstvo na pjesnikovu dušu:

,,Na kraju želimo da istaknemo neke sličnosti između Njegoševog i Đogovog pjesničkog djela kojih ima i pored svih razlika i razdaljina između ova dva srpska pjesnika. Pomenuo bih samo sledeće: Đogo lažnom božanstvu nadijeva različita imena: veliki vrač, crnbog, ćesar, nepomenik, onomon i druga, ukazujući na demonske sile s kojima ono raslabljuje i truje ljudske duše. Taj veliki vrač ili bilo koje drugo ime lažnog božanstva u potpunosti odgovara po svom zločešću i zlodejstvu demonskom mesiji iz Gorskog Vijenca ili još jasnije lažnom Caru Šćepanu Malom iz istoimenog Njegoševog djela“.

,,Sljedeća sličnost koja je po meni suštinska je fenomen svjetlosti kod ova dva pjesnika. Đogov neuhvatljivi plamen svijeće i svete vatre, ima blagotvorno i nadahljujuće dejstvo na pjesnikovu dušu kao i Njegoševa ,,zraka sjajna ognja besmrtnoga.“

„Đogo se, iako dalek po vremenu, različit po stilu i stihu, Njegošu najviše približio u doživljaju i poimanju svjetlosti. Vjerujem da je to jedan od razloga zbog kojeg je i nagrađen ,,Izviiskrom Njegoševom“ koju je svijetlo i časno svojim djelom i životom i zaslužio“, zaključio je Mitropolit crnogorsko-primorski g. Joanikije.

Pjesnik Dragan Hamović je naglasio da su veoma rijetki pjesnici poput Gojka Đoga, koji svjedoče istinu ma koliko bila surova:

,,Retki su pesnici koji smatraju bitnim zadatkom da posvedoče istinu ma koliko gorku i surovu, nego da izmišljaju odsutnu lepotu. Gojko Đogo u času svoje zrelosti od zapaženog stvaraoca na mah biva pretvoren u mračnjački politički sipol, aktiviranjem moćnog mehanizma kontrole i odbrane tekovina u deceniji opadanja najboljeg od svih komunizama. Slična je žigosanja Đogo poneo u godinama preusmerenih zabluda u doba takozvane tranzicije u svet selektivne i lažljive slobode, ali doslednost se ipak moralno isplati makar i na duži rok. Doslednost i sabranost bez množenja reči, bez množenja lirskih naslova, ključne su odrednice lirskog portreta Gojka Đoga“.

,,Lampa u noći svetli, noć svetlost ne podnosi. Ništa lakše, samo treba pogoditi u arhetip, u stare istine od kojih živi poezija. Gojko Đogo ne samo da je dosegao visok stepen pesničke artikulacije i satkao svoje parče sveta u matičnom jeziku, nego je i osvetlao obraz srpskoj poeziji kada je trebalo stati i postojati i nejednom muški izdržati“, poručio je on.

Na kraju, svima sabranima obratio se laureat Gojko Đogo koji je posebno zablagodario Mitropolitu crnogorsko-primorskom g. Joanikiju, pjesnicima Matiji Bećkoviću i Draganu Hamoviću kao i Eparhiji budimljansko-nikšićkoj i porodici Mumirović:

,,Dužan sam najpre da se zahvalim uglednom žiriju koji me je počastio i uzvisio ovom velikom nagradom koja nosi ime našeg najvećeg pesnika. Hvala Visokopreosvećenom Mitropolitu i pesnicimaa Matiji Bećkoviću i Draganu Hamoviću, koji su me i večeras opevali u svojim besedama. Hvala i Eparhiji budimljansko-nikšićkoj i časnoj porodici Mumirović, čiji je sin Uroš večeras ovde u temeljitelj ove ugledne nagrade, daće Bog pa će istrajati u tom svom časnom podhvatu“.

Đogo je u nastavku ocijenio da je Njegoš najblistavija iskra što se osam vjekova od Svetog Save izvija sa srpskog nacionalnog ognjišta:

,,Njegoš je celim svojim delom pesničkim, duhovnim, državničkim, jedna od najsjajnijih ako ne, najblistavija iskra što se sa ovih osam vekova posle Svetog Save izvija sa našeg nacionalnog ognjišta. Počesto se javljaju oni koji pokušavaju da relativizuju ovaj iskaz. No na sreću, Lovćen naš Olimp se ne da izbrisati ni iz geografije, ni iz istorije, niti iz Srpske poezije“.

,,Strah je kažu, najteža bolest našeg doba, no, za utehu nama, nije dano tako prozorljivo oko, da naš um nazre šta je Tvorac s nama naumio. Um je samo jedan, bez granice, svi su drugi umi kratkovidi. Uprkos nauci i teroru njene veštačke pameti koja veruje, da su mogućnosti našeg uma neograničene. Poezija ne odgovara na pitanja koja otvara ali opominje: ,,Sve što blatnoj zemlji prinadleži, to o Nebu ponjatija nema“, začuđen i zabrinut pesnik danas propituje kuda se zaputio svijet i priziva Gospoda da nas pomiluje i kad mu umrači pred očima on je neizlečivi optimist, stvarlački čin protivreči svakom beznađu, nade ima i kad je nema! Bože pomozi!“, zaključio je svoje obraćanje ovogodišnji dobitnik prestižne književne nagrade ,,Izviiskra Njegoševa“ Gojko Đogo.

Tokom ove večeri nastupili su: Hor Svetog apostola i jevanđelista Marka iz Podgorice, narodni guslar Miladin Anđelić, kao i pjevačko društvo Ansambla narodnih igara i pjesama ,,Đurđevdansko Kolo“ iz Podgorice.

Boris Musić