Pre 149 godina, 19. septembra 1869. godine, počela je nastava u Bogosloviji na Cetinju, dok su svečano otvaranje i blagoslov rada izvršeni dan ranije – 18. septembra. -Neka nam je svima sa srećom ova godišnjica prve srednje škole u novovjekovnoj Crnoj Gori, ovom čestitkom je protojerej-stavrofor Gojko Perović, rektor obnovljene Bogoslovije Svetog Petra Cetinjskog počeo intervjuu koji je ovim divnim povodom dao za Radio Svetigoru.

Otac Gojko podseća na predistoriju ovog događaja kada su, još u vreme Svetog Petra Cetinjskog i Njegoševo vreme, postojala nastojanja i planovi da se otvori škola koja bi obrazovala buduće sveštenike. Iako istorija ne može baš da obradi u kojoj meri i kakva je bila ta škola, pri Cetinjskom manastiru je ipak postojalo neko osnovno obrazovanje, koje je davalo kandidate za svešteničku službu, gde su se kandidati učili crkvenom čitanju i pojanju u nekoj najkraćoj mjeri. Takvu školu je pohađao i sam Petar Drugi Lovćenski Tajnovidac pre svog odlaska u Herceg Novi. Kasnije je Njegoš osnovao osnovne škole, ali se uvek osećala potreba za jednom višom školom od osnovne.

-Još 1863. godine, zajedno sa hercegovačkim arhimandritom Nićiforom (Dučićem), knjaz Nikola je osnovao privremenu Bogosloviju, koja je radila samo jednu godinu zbog nedostatka finansijskih sredstava, ali su sačuvana neka dokumenta vezana za taj period njenog rada. Osnivanju Bogoslovije 1869. prethodio je put knjaza Nikole u Rusiju gdje je dobio značajnu materijalnu pomoć od ruskog Dvora za osnivanje Cetinjske bogoslovije i Đevojačkog instituta na Cetinju. Praksa, koja i do danas postoji u ruskim crkvenim školama nalaže da se osniva posebna škola za buduće sveštenike, a da u blizini budu i regentske škole (škole za dirigentice). Njihova osnovna namjena je da se u blizini Svetinje vaspitavaju i budući sveštenici i djevojke po svim crkvenim i internatskim pravilima, kako bi sjutra sveštenik, iz te škole koja je u blizini, mogao sebi da izabere popadiju i da sa njom formira crkveni brak, ističe otac Gojko.

Podseća da je ova škola jedno vreme radila kao Bogoslovija, pa kao bogoslovsko-učiteljska škola, koja je imala neke sistemske veze i sa cetinjskom gimnazijom, koja je osnovana dvadesetak godina posle toga i tako je dočekala početak Prvog svetskog rata, kada je njen rad i prestao.

-Svoj rad je ponovo 1921. godine obnovila i to prvi put pod imenom Bogoslovija Svetog Petra Cetinjskog na predlog mitropolita Mitrofana Bana, koji se trudio da se škola obnovi i da se vrati u Biljardu, gdje je i prije bila. Od  1921. do 1943. Bogoslovija je radila u Biljardi. 1943. prekinula je svoj rad jer su komunističke vlasti zabranile  njenu obnovu posle 1945. Od tada do 1992. godine nismo imali Bogosloviju na Cetinju, osim što je šezdesetih-sedamdesetih godina radila monaška škola u manastiru Ostrog, koja je bila neki najkraći mogući sistem po kojem su obučavani monasi i budući sveštenoslužitelji za buduću službu, kaže otac Gojko, govoreći o istorijatu ove crkveno-prosvetne ustanove.

Naglašava da je 1991. godine mitropolit Amfilohije (koji je tada bio na tronu Mitropolita crnogorsko-primorskih), kada se desetak ljudi, među kojima i mitropolit Danilo (Dajković), okupilo da proslavi 50-godišnjicu mature, inspirisan tom godišnjicom i susretom, a na njihov predlog, uputio Svetom Sinodu predlog da se Bogoslovija na Cetinju obnovi. To se i dogodilo 1992. godine.

-Cetinjska Bogoslovija je svoj rad obnovila kao jedna od bogoslovija Srpske Pravoslavne Crkve, kakva je bila i ona iz 1921. godine. To je srednja, petogodišnja škola sa internatom. Po nuždi, rad škole je smješten u zgradi Crkvenog suda, koji se nalazi iza Vladinog doma na Cetinju, jer je Biljarda pretvorena u muzej i u njoj nije bilo moguće raditi. Ova škola radi od 1992. godine i iznjedrila je preko dvadeset generacija, oko 400 svršenih bogoslovaca. Oni su danas sveštenici, profesori, dvojica đaka su arhijereji, a još četvorica profesora su arhijereji Srpske Pravoslavne Crkve na sve četiri strane svijeta. Jedan je bivši profesor, vladika Kirilo u Argentini, a drugi đak vladika Siluan u Australiji, podseća otac Gojko na značaj ovog duhovnog rasadnika.

Rektor Bogoslovije kaže da se u školi radi u uslovima koji i nisu baš primereni.

-Škola je smještena u crkvenom sudu a internat je na drugom kraju grada. Imamo jednu montažnu kuću u kojoj se nalazi trpezarija Bogoslovije. Iako to i nisu baš najbolji uslovi, sve to ima i svojih pozitivnih strana. Upravo tako razmještena škola čini da cio ovaj grad bude kao jedan školski internat, jer su đaci, prosto, prinuđeni da svakog dana šetaju gradom, nisu zatvoreni u četiri zida kao što je slučaj u drugim školama ove vrste. Imamo trinaest profesora i petnaest pomoćnih radnika. Ono što ovu školu čini uspješnom i do sada kvalitetnom je činjenica da se čitav njen život odvija oko ćivota Svetog Petra Cetinjskog, velike svetinje Cetinjskog manastira, manastirskih bogosluženja. Nemamo potrebu, kao neke gradske bogoslovije, da improvizujemo bogoslužbeni život, već živo učestvujemo u bogosluženjima, ne samo Cetinjskog manastira nego i cijele Mitropolije, kaže otac Gojko Perović.

Ove godine u Cetinjsku Bogosloviju upisano je deset učenika u prvi razred. U svim bogoslovijama naše Crkve smanjen je broj đaka prvaka u odnosu, na primer, na slučaj kad je Cetinjska bogoslovija obnovila svoj rad 1992. i upisala sedamdeset đaka i kada je bilo godina da broji i do 140 učenika.

-Sada imamo ukupno 50 učenika, što je sa pedagoške strane čak i dobro, s obzirom na ovakav internatski život i na druge obaveze koje đak ima. Tako se i mi profesori više možemo posvetiti svojim đacima. Sve ovo će biti i stvar nekih drugih sistemskih rješenja; da li će se bogoslovije uključivati u školski sistem države u kojoj su i na koji način. Možda će Bogoslovija početi da pruža i neko šire obrazovanje, kao što je i bio slučaj ove škole kada je bila bogoslovsko-učiteljska škola iz koje su izlazili, osim sveštenika, i budući pravnici, istoričari, nastavnici…Sve u svemu, spremni smo na sve opcije, pred nama je budućnost. Imamo obučen profesorski kadar i za neke druge planove i programe, ističe rektor Perović.

Iako je prva srednja škola u Crnoj Gori, Cetinjska Bogoslovija nema podršku države.

-Nama ne treba toliko finansijska pomoć države, mada naravno da bi nam koristila, koliko je državi potrebno da se ponaša principijelno. Ako pomaže drugu vjersku školu, školu Islamske zajednice, medresu u Tuzima, onda bi, na nivou principa, bilo logično da pomaže i rad najstarije škole u Crnoj Gori. Molimo se Bogu da se i te neke osnovne stvari poslože kako treba, zaključuje rektor Cetinjske bogoslovije protojerej-stavrofor Gojko Perović u intervjuu koji je dao Radiju Svetigora povodom 149-godišnjice početka nastave u Bogosloviji.

Slobodanka Grdinić, 26. Septembar 2018. godine

Izvor: SPC