Ljetopis, 3. decembar

Na današnji dan, 03. decembra 1257. godine sklopljen je ugovor između Kotora i Dubrovnika o miru i prijateljstvu između tih gradova, te da trgovci iz jednog, mogu slobodno djelovati u drugom gradu, bez plaćanja carina i dažbina, izuzev onih, kakve inače plaćaju domaći trgovci.

Kotor je vrhunac svoje autonomije postigao je u državi Nemanjića. Kotorska opština je u srednjem vijeku obuhvatala poluostrvo Vrmac i Dobrotu do Ljute, a pripadali su joj još Perast i Prevlaka s poluostrvom Luštica. Tivat je u srednjem vijeku bio ljetovalište kotorske vlastele. Donji Jadran i Zeta su pod vlašću Nemanjića napredovali u privrednom i kulturnom smislu. Vijesti iz tog doba o Zahumljanima i njihovom pomorstvu nesumnjivo se dijelom odnose i na Pelješčane.

Kotor je u to vrijeme bio glavna luka i prvi trgovački grad u Srbiji. Bio je poznat kao “kraljev dvor” i tako isto i kao”stolni i slavni” grad, kako ga naziva car Dušan. Nemanja je utvrdio Kotor i imao je u njemu dvor. U njemu je živio njegov sin Vukan. Stevan Prvovjenčani je posjećivao Kotor, a i najmlađi Nemanjin sin Rastko – Sveti Sava, kada je osnivao Zetsku epikskopiju na Prevlaci kod Tivta. Kraljica Jelena Anžujska, majka Dragutina i Milutina, bila je naročito naklonjena Kotoru i preko nje mnogi Kotorani dolaze do visokog položaja na dvoru Nemanjića. Kralj Dragutin je pohodio Kotor, a isto tako i kralj Milutin nekoliko puta. Stevan Dečanski povjerio je kotorskom franjevcu fra Viti zidanje svoje zadužbine Visokih Dečana. Dušan je povjerio državnu funkciju Nikoli Bući, a zatim Pavlu Paskvaliću, a njegov sin Uroš imao je dva ministra finansija(protovestijara). Nemanjići uopšte nijesu dirali u autonomiju grada i u njegovo komunalno uređenje. Kotor je sačuvao svoju gradsku upravu, kneza, Veliko i Malo vijeće, svoj statut, kovnicu i svoj novac.

Pomorska trgovina je pod Nemanjićima dobila još jači podsticaj. U doba Nemanjića, Kotor je imao svoje brodograditelje, brodogradilišta i brodove. Međutim, podaci o tim brodovima su oskudni i samo se u nekoliko spisa pominju. Pominje se i brodogradilište u Perastu. Mnogo je više podataka o pomorsko- trgovačkim transakcijama, kupovanju i prodaji brodova, te građenju brodova. Poslije smrti poslednjeg Nemanjića popustila je centralna vlast u Srbiji i sa raspadom srpske države počelo je i osamostaljivanje i primorskih krajeva. Kotor i Boka su privremeno bili pod zaštitom Ugarske, a potom kralja Tvrtka. Postoje podaci da je na Prevlaci postojalo brodogradilište u kome su građeni i popravljani i trgovački i ratni brodovi. U literaturi o bokeljskom pomorstvu, za cara Dušana uglavnom se vezuje Kotor, ali se nađu podaci po kojima je brodogradilište na Prevlaci koristila i ratna flota cara Dušana, pogotovo njegovi novi brodovi kupljeni u Veneciji. Tu su brodovi iz flote cara Dušana još više naoružavani i pripremani za kombinovanu borbu pješadije i mornarice. Postoje podaci da je neko vrijeme na Prevlaci bio sidren dio flote cara Dušana.

Treba imati u vidu da je nekada pojam “naoružavanje brodova” podrazumijevalo i snabdijevanje brodova posadom. Dančulovina na Brdima do Prevlake je srednjovjekovni dvorac, čija starost nije utvrđena, ali se pretpostavlja da je star koliko i manastir na Prevlaci kod Tivta. Predanje govori da je car Dušan boravio u ovom dvorcu i da je za uspomenu na taj boravak napravljen njegov lik koji je u dvorcu Dančulovina bio sve do početka Prvog svjetskog rata, kada su ga austrougarski žandarmi uklonili. Prilikom posjete Prevlaci car Dušan je bogato podario manastir i pohvalio monahe zbog gajenja prijateljstva sa Dubrovčanima.

https://svetigora.com/ljetopis-3-decembar-2019/